5. Prediker 1: 3 en 4 De mens zwoegt onder de zon, generatie op generatie

2. Een en al vluchtigheid, zegt Prediker,

een en al vluchtigheid, alles is even vluchtig.

3. Welk voordeel heeft de mens van al zijn zwoegen

waarmee hij zwoegt onder de zon?

4. De ene generatie gaat en de andere generatie komt,

maar de aarde blijft voor eeuwig staan.

5. De zon gaat op, de zon gaat onder,

en zij hijgt naar haar plaats, waar zij opging.

6. De wind gaat naar het zuiden

en draait naar het noorden.

Al draaien en draaiend

gaat de wind,

en al draaiend

keert de wind weer terug.

7. Alle rivieren gaan naar de zee,

toch raakt de zee niet vol.

Naar de plaats vanwaar de rivieren kwamen,

daarheen keren zij terug,
om vandaar weer te gaan stromen.

8. Alle dingen zijn zo vermoeiend,

dat niemand het kan uitspreken.

Het oog wordt niet verzadigd van zien,

het oor wordt niet vol van horen.

9. Wat er geweest is, dat zal er weer zijn.

Wat er plaatsvindt, dat zal weer plaatsvinden.

Er is niets nieuws onder de zon.

10. Is er iets waarvan men kan zeggen:

Kijk eens, dat is nieuw?

In de eeuwen die voor ons geweest zijn,

is het er al geweest.

11. Er is geen herinnering aan de vroegere dingen.

Ook aan latere dingen, die nog komen,

zal geen herinnering zijn

bij hen die daarna komen.

Hierboven heb ik vs. 2 nog even opnieuw opgeschreven, ook al hebben we die tekst gisteren al behandeld. Vs. 2 tot en met vers 11 is namelijk een geheel, het is een gedicht. Vs. 2 is de stelling en de verzen 3 tot en met 11 maken de waarheid van de stelling in vs. 2 duidelijk.

Vs. 3 Welk voordeel heeft de mens van al zijn zwoegen

waarmee hij zwoegt onder de zon?

Na vs. 2, en zeker als je alle nog volgende verzen bekijkt, is het duidelijk dat dit een retorische vraag is; een vraag waarop het antwoord duidelijk is. Door het niet als bewering te poneren, maar als een vraag te stellen, komt de bedoeling met des te meer kracht bij de luisteraar/lezer binnen: de mens heeft geen voordeel van al zijn zwoegen!

Bijna alle vertalingen hebben 'zwoegen', alleen de Statenvertaling heeft 'arbeid', maar in de Kanttekeningen bij de SV staat: 'of: moeilijken arbeid' dus 'zwoegen' lijkt de beste vertaling te zijn. Dat 'zwoegen' zullen we nog veel tegenkomen bij Prediker.

De mens zwoegt 'onder de zon' en ook dit 'onder de zon' komen we nog heel vaak tegen. Het is een prachtige poëtische uitdrukking die zoveel betekent als 'hier beneden, in deze wereld, op deze aarde, in dit tijdelijke aardse leven'.

Vs. 4 De ene generatie gaat en de andere generatie komt,

maar de aarde blijft voor eeuwig staan.

De HSV gebruikt soms schuingedrukte woorden, hierboven heb ik dat overgenomen. Er wordt mee aangegeven dat het door de vertalers ingelaste woorden zijn, ik denk met de bedoeling om de bedoeling van de tekst duidelijker te laten uitkomen. Lees je vs. 4 hardop voor jezelf en laat je daarbij die schuingedrukte woorden weg, dan krijg je voor mijn gevoel een zin die vloeiender loopt, zoals het in een gedicht hoort:

Generatie gaat en generatie komt,

maar de aarde blijft voor eeuwig staan.

Het komen en gaan van generaties heeft iets triests in zich; ál die miljarden mensen,

Generatie gaat en generatie komt - Pixabay.com

die geleefd hebben, gehoopt hebben, idealen nastreefden, gezwoegd hebben; de meesten van hen zijn allang vergeten; wat voor zin heeft hun gezwoeg gehad? De aarde blijft er tamelijk onbewogen onder, al die generaties lang, zij 'blijft voor eeuwig staan'.

Generatie gaat en generatie komt; het thema van een voortdurend komen en gaan, van dingen die zich alsmaar herhalen, een eindeloze cirkelbeweging is hiermee in vs. 4 ingezet en daarmee gaat Prediker nog even door in de volgende verzen. Dat bekijken we de volgende keer.