46. Prediker 9: 13-18 Over een arme, wijze man, die de stad had kunnen redden

De les die Prediker gaat geven

De les die Prediker in dit gedeelte gaat geven zou je als volgt kunnen samenvatten:

Helaas luisteren mensen meer naar een domoor met een hoge positie, dan naar een wijs iemand die zich lager op de maatschappelijke ladder bevindt.

13 Ook heb ik onder de zon deze wijsheid gezien en voor mij was zij groot:

14 Er was een kleine stad met weinig mensen erin. Een groot koning trok ertegen op en omsingelde die. Hij bouwde er grote bolwerken tegen aan.

15 Daar trof men een arme, wijze man aan. Hij had de stad kunnen redden door zijn wijsheid, maar geen mens dacht aan die arme man.

16 Toen zei ik:

Wijsheid is beter dan kracht,

maar de wijsheid van de arme wordt veracht

en zijn woorden worden door niemand gehoord.

17 Woorden van wijzen, in rust aangehoord, zijn beter dan het geroep van hem die over de dwazen heerst.

18 Wijsheid is beter dan wapentuig , maar één zondaar bederft veel goeds.

13 Prediker gaat nu iets doorgeven uit eigen waarneming: 'ik heb ... onder de zon ... gezien' en hij vindt het een belangrijke les: 'deze wijsheid ... voor mij was zij groot'.

14 Er was een kleine stad met weinig mensen ter verdediging erin en een groot koning belegerde dat stadje en bouwde er grote bolwerken tegen aan. Het wordt niet rechtstreeks gezegd maar het is wel duidelijk dat het om een groot leger gaat, een absolute overmacht. Een zeer kritieke situatie dus.

15 In die stad was een wijze man, maar hij was arm, 'van lage afkomst' vertaalt de NBV losjes. Nu zijn er volgens dr. Aalders en volgens de Studiebijbel twee vertalingen mogelijk voor het Hebreeuwse ûmillat-hû', namelijk

1. en hij redde uit
2. en hij had kunnen uitredden

De oude Statenvertaling gaat van de eerste mogelijkheid uit, maar het vervolg maakt optie 2 het meest logisch. We zullen dat bij de bespreking van de verzen vanzelf zien.

16 Volgens vers 16b wordt er niet naar de wijze man geluisterd; zijn wijsheid wordt veracht, zijn woorden worden door niemand gehoord. Als men niet naar zijn adviezen geluisterd heeft is het logischer om aan te nemen dat de stad helaas ingenomen is (optie 2 hierboven). Toen zei Prediker bij zichzelf: wijsheid is beter dan kracht; wijsheid had immers de stad kúnnen redden, maar de wijsheid behoorde toe aan een arme man, en omdat hij arm was werd er niet naar hem geluisterd.

Tussen haakjes: een minder  interessante vraag voor Prediker is hóe de wijze man de stad van de ondergang had kunnen redden; door te onderhandelen met de vijand, door een list? Daar gaat het hier gewoon niet over, dus daar moet onze aandacht niet al te veel op gericht zijn. Hij hád het gekund, daar gaat het om.

17 Hadden de mensen maar even de tijd genomen om zijn woorden op zich te laten inwerken, zegt Prediker, want woorden van wijzen, in rust aangehoord, zijn beter dan het geroep van hem die over de dwazen heerst. Helaas luisterde men naar een 'belangrijker' persoon, iemand met een hogere positie, iemand ook, die meer kabaal maakte. Prediker gebruikt enkelvoud; dus niet 'hen die over anderen heersen' maar 'hem die over anderen heerst', dus het lijkt erop dat hij aan één bepaald persoon denkt. Hij zegt trouwens niet 'hem die over anderen heerst', maar 'hem die over dwazen heerst', dus hij schat het gemiddelde niveau van ons mensen niet hoog in. Is dat terecht? Om die vraag te beantwoorden moeten we ons afvragen of wij ons misschien laten overtuigen door iemand die er goed uitziet en die goed kan praten, of door echte wijsheid. Behoor ik misschien ook tot de dwazen, die de wijsheid van een onaanzienlijk, arm mannetje zou hebben verworpen?

18 Dat Prediker aan één bepaald persoon denkt, misschien wel de hoogstgeplaatste, blijkt ook hier weer: wijsheid is beter dan wapentuig, bijna een letterlijke herhaling van vers 16, wijsheid is beter dan kracht. Wijsheid had de stad kúnnen redden, maar één zondaar bederft veel goeds. Ook dit vers maakt weer aannemelijk dat optie 2 hierboven door Prediker bedoeld is: de stad had gered kunnen worden, maar die éne, die een hogere positie innam en die de wijsheid van de arme man overstemde met zijn geroep (vs 17), die bedierf alles: één zondaar bederft veel goeds.

Tenslotte nogmaals de les die we hieruit kunnen leren, iets anders geformuleerd dan aan het begin: neem de adviezen van verstandige mensen met een lagere positie minstens zo serieus als de raad van mensen die, om welke reden dan ook, hoger op de maatschappelijke ladder of op een beter betaalde plek in de organisatie zitten.

Waardeer wijze raad van mensen, let daarbij niet op hun sociale status - Pixabay