Het Bijbelboek Prediker

Al eerder constateerden we dat Prediker met inspanning van al zijn krachten op zoek is naar wijsheid en inzicht. In het gedeelte dat nu volgt komt het vermoeiende, het zo goed als onmogelijke van die zoektocht heel duidelijk naar voren. Het is een gedeelte waarbij ikzelf ook verwoede pogingen heb gedaan om Prediker te begrijpen, om tot een slotsom te komen, die ik nog altijd zoek, maar niet heb gevonden  om  het in zijn eigen woorden (vs 27,28) te zeggen. Ik kom er dus niet uit, dan weet je dat alvast. Maar laten we eerst het gedeelte aandachtig lezen: 23 Dit alles heb ik met wijsheid beproefd. Ik zei: ik wil wijs worden, maar de wijsheid bleef ver bij mij vandaan. 24 Veraf is dat wat gebeurd is. Het zit heel diep: wie kan het terugvinden? 25 Ik kwam ertoe, ook met mijn hart, om te kennen en na te speuren, wijsheid te zoeken en tot een slotsom te komen, om in te zien dat goddeloosheid dwaas en dwaasheid onverstand is. 26 Ik vond iets wat bitterder is dan ...

19 De wijsheid maakt de wijze sterker dan tien machthebbers die in de stad zijn. 20 Voorzeker, er is geen mens rechtvaardig op de aarde, die goeddoet en niet zondigt. 21 Zet ook uw hart niet op alle woorden die men spreekt, opdat u niet hoort dat uw knecht u vervloekt. 22 Want uw hart heeft ook vele keren erkend dat ook u anderen hebt vervloekt. Dit gedeelte sluit aan bij de verzen 15 tot en met 18 waarin Prediker ons waarschuwde voor het extreme: 'wees niet al te rechtvaardig en wees niet al te goddeloos'. Ook in dit nieuwe gedeelte klinkt het advies door om niet al te fanatiek te zijn, hier met betrekking tot het precies willen controleren van de ander (vs 21).  Vs 19  Die aansluiting op het vorige gedeelte zien we ook al direct in dit vers. Want wie is de wijze ? Dat is, als ik het goed zie, degene die het juiste evenwicht, zoals beschreven in de verzen 15-18, weet te bewaren, dat is degene 'die God vreest' (vs 18). Die wijze , die godvr...

15 Dit alles heb ik gezien in mijn vluchtige dagen: er is een rechtvaardige die omkomt in zijn rechtvaardigheid, en er is een goddeloze die bij al zijn slechtheid zijn dagen verlengt. 16 Wees niet al te rechtvaardig en acht uzelf niet bovenmate wijs. Waarom zou u uzelf verwoesten? 17 Wees niet al te goddeloos en wees niet al te dwaas. Waarom zou u sterven vóór uw tijd? 18 Het is goed dat u aan het ene vasthoudt en daarbij uw hand niet van het andere aftrekt. Immers wie God vreest, ontkomt aan dit alles. Het zijn op het eerste gezicht raadselachtige verzen, de verzen 15 tot en met 18. Wees niet al te rechtvaardig ? Maar je moet toch juist wél voor 100 procent rechtvaardig zijn? Wees niet al te goddeloos ? Maar je moet toch het goddeloze tot iedere prijs vermijden? Roept Prediker ons nu op om een beetje water bij de wijn te doen? Laten we allereerst vaststellen dat het in deze verzen duidelijk gaat om het vinden van balans, het juiste evenwicht tussen ...

13 Bezie het werk van God, want wie kan rechtmaken wat Hij krom gemaakt heeft? 14 Geniet op de dag van voorspoed van het goede, maar bedenk op de dag van tegenspoed dat God zowel de ene als de andere  gemaakt heeft zodat de mens niet kan doorgronden iets wat na hem zijn zal. Voorspoed - Pixabay De hoofdgedachte in vers 13 en 14 is dat je moet accepteren dat God zowel voor- als tegenspoed geeft. Maar eigenlijk klinkt 'accepteren' te negatief, negatiever dan Prediker het zegt: geniet op de dag van voorspoed van het goede . En over  de dag van tegenspoed zegt hij niet, dat we het gelaten over ons heen moeten laten komen in een soort doffe berusting, maar hij gebruikt actieve woorden: bedenk  en bezie ! B ezie het werk van God , bekijk het met aandacht en bedenk : Hij maakt het kromme, de dag van tegenspoed , en het rechte, de dag van voorspoed . God heeft zowel de ene als de andere dag gemaakt . Het gevolg is: [zo]dat de mens niet kan doorgro...

Iets minder duidelijk dan in de verzen 1 tot en met 6 worden ook in de verzen 7 tot en met 12 dingen met elkaar vergeleken; is het ene beter dan het andere? 7 Voorzeker, onderdrukking zou een wijze waanzinnig maken, en geschenken bederven het hart. 8 Het einde van een zaak is beter dan zijn begin. Beter een geduldige geest dan een hoogmoedige geest. 9 Wees niet te snel geërgerd in uw geest, want ergernis rust in de boezem van dwazen. 10 Zeg niet: Hoe komt het dat de dagen van vroeger beter waren dan deze? Want niet uit wijsheid zou u dat vragen. 11 Wijsheid is goed met een erfelijk bezit: een voordeel voor hen die de zon zien. 12 Immers, wijsheid biedt schaduw en geld biedt schaduw. Het voordeel van kennis is echter dat wijsheid haar bezitters het leven geeft. Vs 7 Met dit moeilijke vers heb ik lang geworsteld om het enigszins te begrijpen en om het verband met de voorgaande verzen te zien. En ik zeg het alvast: ik heb veel woorden nodig om het uit te leggen...

'Wie weet wat goed is voor de mens in dit leven?', was de vraag in vers 12 van hoofdstuk 6. En hoewel niemand dat misschien echt weet, toch gaat Prediker een poging doen om er iets van te zeggen. En hij gaat dat doen in de vorm van vergelijkingen: het één is beter voor een mens dan het ander. Die 'beter dan'-uitspraken eindigen, als je goed kijkt, in vers 10 maar we knippen dit in twee stukken: vandaag vers 1 tot en met 6. 1 Een goede naam is beter dan goede olie en de dag van de dood is beter dan de dag dat iemand geboren wordt. 2 Het is beter naar een klaaghuis te gaan dan naar een huis te gaan waar een feestmaal gehouden wordt. Dat is immers het einde van iedere mens, en de levende moet het ter harte nemen. 3 Verdriet is beter dan lachen, want bij een treurig gezicht gaat het goed met het hart. 4 Het hart van wijzen is in een klaaghuis, maar het hart van dwazen in een huis van blijdschap. 5 Het is beter te luisteren naar de bestraffing van een...

10 Wat iemand ook is, zijn naam is al genoemd. Het is bekend dat hij een mens is. Hij kan niet in het geding treden tegen Hem Die sterker is dan hij. 11 Immers, hoe meer woorden er zijn, hoe meer vluchtigheid. Wat baat het de mens dan nog? 12 Want wie weet wat goed is voor de mens in dit leven, tijdens het getal van de dagen van zijn vluchtige leven, die hij als een schaduw doorbrengt? Wie zal de mens bekendmaken wat er na hem zal zijn onder de zon? Vormen de verzen 10 tot en met 12 een afsluiting van het zesde hoofdstuk over een mens, die niet genieten kon van de gewone mooie dingen in het leven of begint hier een nieuw gedeelte? Op dit punt is er verschil van inzicht. In mijn beleving ligt de waarheid in het midden en zijn deze verzen zowel een afsluiting als de opmaat naar een nieuw gedeelte. Dat wordt vanzelf helder als we goed naar de inhoud kijken. Vs 10 De hoofdinhoud van dit vers ligt in de laatste zin: een mens, wie hij ook moge zijn, is nietig en kan God niet te...